Home » Literatuur »
De Selexyz Debuutprijs was ooit een befaamde literaire prijs in Nederland. Gewonnen door tal van beginnende schrijvers. Maar de prijs hield op te bestaan tegelijk met de naamgever: Selexyz, van de gelijknamige boekhandels. In 2006 voortgekomen uit de uitgever Kluwer (de Kluwer Groep Boekhandels, later genoemd Boekhandels Groep Nederland (BGN)).
Wat betreft omzet was Selexyz jarenlang de grootste boekenverkoper van Nederland. Wie kent niet de vestiging op het Amsterdamse Koningsplein: Selexyz-Scheltema met vijf verdiepingen aan leeswaar over alle mogelijke onderwerpen?
Maar de marktomstandigheden voor roman, studieboeken en wetenschappelijke uitgaves veranderden in rap tempo door de sterke groei van de verkopen van fysieke boeken via internet. Iets dat niet gekeerd kon worden
Nu iets meer over de naar Selexyz genoemde literaire prijs: de Debuutprijs. Deze ging, zoals gezegd, verloren met het faillissement van haar naamgever in 2012.
Wat hield de precies in? Zoals de naam al zegt werd ze uitgereikt voor het beste prozadebuut. Dit gebeurde van 2006 tot en met 2011. De prijs kwam voort uit de Marten Toonder/Geertjan Lubberhuizenprijs, sinds 1984 uitgereikt voor het beste prozadebuut.
Na de dood van Marten Toonder maakte de prijs een doorstart toen een bank zich samen met de boekhandelketen garant had gesteld. Het prijzengeld bedroeg 10.000 euro. Maar het ging natuurlijk meer om de eer dan om de centen.
Wie hebben de Selexyz Debuutprijs precies gewonnen en wanneer? Een kleine opsomming:
Yalanda Entius was de eerste die de prijs (2007) in ontvangst mocht nemen voor haar debuut Rakelings. Het zelfde jaar kreeg Robbert Welagen de prijs voor z’n boek Lipari.
In 2009 kreeg Bert Natter de prijs voor z’n boek Begeerte heeft ons aangeraakt.
De laatste twee winnaars waren Franca Treur met haar roman Een dorsvloer vol confetti en Peter Buwalda met Bonita Avenue. Beide boeken behaalden hoge verkoopcijfers. Het betekende zowel de doorbraak van Franca Treur als Peter Buwalda. Elk een totaal ander spectrum bestrijkend met hun boek.
Een dorsvloer vol confetti van Franca Treur raakte een gevoelige calvinistische snaar. De roman speelt zich af in een strenggelovige boerengemeenschap. In reformatorische kringen maakte het boek veel discussies los, met name in het Reformatorisch Dagblad en op refoforum.nl.
Al meteen werd vanwege het geloofsaspect een link gelegd met het werk van Jan Wolkers, Maarten ’t Hart en Jan Siebelink, al zijn de verschillen met deze auteurs groot. Zo draait het in Dorsvloer vol Confetti om de rol van verhalen
in de gemeenschap waarin één verhaal als de Waarheid wordt gezien. Wanneer hoofdpersoon Katelijne aan dat ene verhaal niet genoeg heeft en zelf verhalen begint te vertellen, blijkt haar omgeving daar niet tegen bestand en gaat er van alles mis. Uiteindelijk leert ze dat ze haar verbeelding ook kan inzetten om een positief effect te bereiken.
Het grote succes van Dorsvloer vol Confetti betekende voor Franca veel lezingen en mediaoptredens, onder meer bij Moraalridders van Andries Knevel en Thijs van de Brink en bij Pauw en Witteman. Ook kreeg ze bijna duizend persoonlijke brieven van lezers.
Peter Buwalda liet de roman Bonita Avenue centreren rondom de vuurwerkramp in Enschede. Hoofdpersoon is Joni Sigerius, de dochter van de rector magnificus van de Twentse universiteit. Ze drijft samen samen met haar vriend Aaron een handeltje dat ze maar liever voor haar krachtige en briljante vader verborgen houdt. Het is in het jaar van de vuurwerkramp dat ook in het gezin de boel explodeert.
Niet alleen lopen Joni en Aaron tegen de lamp, die zomer komt ook de enige en echte zoon van Sigerius vrij uit de Scheveningse gevangenis. Acht jaar later pas – Joni verdient inmiddels miljoenen in Los Angeles – verneemt Aaron wat er zich in 2000 werkelijk heeft afgespeeld. Peter Buwalda schreef een meeslepende debuutroman over noodlot en verval, idylle en schoonheid. Een treffend citaat om dit te illustreren:
‘Hij was verpieterd op de kamer die hij huurde bij zijn oudtante in Overvecht, een buitenwijk met asbestflats, ‘dreven’ in plaats van ‘straten’, en een eigen station met twee sporen om op te gaan liggen.‘
Selexyzebooks