Download Glamotiek
Glamotiek versus Romantiek |
Gratis e-book over een tijdperk gekenmerkt door de donkere achterkant van een op het eerste gezicht fraaie en fluweelachtige voorzijde. Het veinzen van diepte en inhoud, waar slechts sprake is van oppervlakte, van weerbericht tot zomergast. Zonder welke van cultuur blijkbaar niet gesproken kan worden. Mooi dan wel lelijk.
Het schaduwrijke voor het bedekken, aan het zicht onttrekken van de wereld en de erin levende mens die noodgedwongen z’n hobbeltje maakt langs de afgronden van (des)illusie en (zelf)bedrog.
Wuif de Glamotiek, het glamotische in de wereld, niet te snel weg als een overbodige stroming in beeldende kunst, literatuur, politiek en economie. Want er valt wel degelijk iets te zeggen voor de Glamotiek als betiteling van wat er op cultureel, economisch en politiek gebied heden ten dage plaats vindt. Iets waar, volgens de schrijver, het postmodernisme schromelijk in tekort schiet als volstrekt achterhaald fenomeen.
Eerst een kort overzicht alvorens dieper op de door Délien gebruikte aanduiding wordt ingegaan. Met Wiki als de broodnodige digitale leidraad mag die andere zo belangrijke stroming in het denken en voelen van de mens bekend verondersteld worden. Ik bedoel de Romantiek. Een stroming die zich aan het begin van negentiende eeuw in de Westerse cultuur deed gelden, dat wil zeggen in de kunst en het meer intellectuele leven.
Centraal stond de subjectieve ervaring als reactie op het Verlichtingsdenken van de eeuw ervoor waarin de ratio, oftewel de rede, het voor het zeggen kreeg na de eeuwenlange dwingelandij van psalm en preek. Het zintuiglijk waarneembare werd als uitgangspunt voor waarheidsvinding genomen. Het niet objectief door de zintuigen vaststelbare (geloof in het hogere) werd verdrongen door de wetenschap: waarheidsvinding gebaseerd op het zicht- en tastbare. De microscoop nam de plek in van de rozenkrans, om het plastisch uit te drukken. Het lab won het van de kerk. Formules van gebeden.
Maar de mens streeft niet alleen naar een objectieve waarheid. Er is ook een gevoel, dat niet onder een wetenschappelijk in te delen criterium of categorie valt: het subjectieve rijk van het gemoed. Iets waaruit ooit de godsdiensten voortkwamen toen van wetenschap nog niet of nauwelijks sprake was, maar wel van een werkelijkheid. Een werkelijkheid die soms wreed en boosaardig kon zijn en de mens er een wezen bij verzon, een almachtig wezen, hem belonend en straffend, al naar gelang de situatie zich voordeed.
Iets dat de Verlichting definitief een halt toe riep met een beroep op het in de menselijke hersenen zetelende intellect. Waar we nog steeds de vruchten van plukken. Bijvoorbeeld met de succesvolle bestrijding van een pandemie, zoals onlangs maar weer bleek. Zonder vaccin tegen het uiterst besmettelijke Covid-19 had het er heel wat slechter uitgezien in de wereld. Nu kan er binnen afzienbare tijd weer volop genoten worden van muziek en dans, van film en toneel. Plus het nodige aan uitgaansvertier. Het romantische, subjectieve gevoel in de mens, als basis hebbend voor tal van uitspattingen die om voorrang schreeuwen: kijk mij eens lekker gaan, samen met nog een paar duizend anderen. De innerlijke teugels kunnen weer gevierd worden na een nogal strenge inperking van het aangeboren gevoel zich te uiten en vooral ook te verplaatsen.
Met als inktzwart duister kantje de milieuproblematiek, bijvoorbeeld de opwarming van de aarde, dat noodgedwongen bij gebrek aan economische activiteit (auto- en vliegverkeer) op een laag pitje kwam te staan. Wat zullen de vogeltjes en vissen blij geweest zijn. Iets dat raakt aan wat Délien in z’n gratis ebook de Glamotiek noemt. Oftewel de keerzijde van het al dan niet innerlijk fluweel aan moment. Niet toevallig de subtitel: de achterkant van het fluweel. En dat gratis en voor niets.
Genoeg reclame. Want zonder het te weten baden we ondertussen in de Glamotiek. Half in de waan nog van het postmodernisme dat van de gemiddelde mens een kip zonder kop maakte, overal en nergens thuis. Met meer waarheden dan veren om te plukken, ondanks of dankzij het van de daken geschreeuwd einde van historie en geschiedenis. Maar het einde van de ermee samenhangende ideologie betekent nog niet het einde van alles.
Hoogste tijd daarom misschien voor een andere, meer diepgaande visie op onze meest fundamentele bezigheden geestelijk en lichamelijk. Plus de overlappingen. Wat niet? Het enige postmoderne eraan is de veelheid aan verschijningsvormen van de Glamotiek, met één gemeenschappelijk kenmerk, dat dan weer wel: het fluweelzachte zich (om)draaiend richting het donkere van het achterliggende aan niet zo heel fraaie aan geest en materie zoals bijvoorbeeld gebeurd in de romans van Lucinda Riley.
Kitscherige glamour en duistere diepgang, als de synthese, samensmelting, van twee uitersten in kunst, literatuur en politiek, maar uiteraard ook in de economie, voor een steeds groter fundament tussen waken en slapen zorgend. En vooral ook tijdens het slapen, want niet iedere burger is een ontwaakte burger. Waar de meer wakkere types handig gebruik van maken. Oftewel de al dan niet gerechtigde stap die men op al dan niet digitale wijze zet richting het op meer creatieve wijze vergaren van geld en status. Waar dit manifest over gaat: de zowel kunstzinnig als commercieel ingestelde mens stappend over de eigen schaduw in tal van zaken, niet alleen creatief, maar vooral ook productief, als de greep in het achterliggende duister van vervlogen humanistische idealen, die van vrijheid en vooruitgang.
Veel lees- en kijkplezier met het gratis ebook van Délien en dan vooral bij het op lichtzinnige wijze afscheidnemen van een voorbije periode in de (on)menselijke geschiedenis. Laat de nieuwe u niet teveel van stuk brengen. Waar duisternis is is licht en omgekeerd. De ommekeer van fluwelen momenten zonder welke er van fluweel niet eens sprake is. Conform het gezegde van niemand minder dan William Shakespeare in The Merchant of Venice: ‘All that glisters is not gold.‘ (‘Het is niet alles goud dat blinkt.’).
Waar ik in navolging van Délien graag aan toe zou willen voegen dat dit blinken van goud helemaal niet het geval is in een tijd waarin de schijn tot norm is verheven met nep als misschien wel meest gewaardeerde uitkomst en men helemaal geen fraaie fluweelachtige werkelijkheid wil, maar de imitatie ervan. Om het in de woorden van de schrijver te zeggen: ‘Om juist daardoor bedrogen uit te komen. Ja de mens bestaat bij de gratie van de ontluistering, z’n misschien wel meest diepe wens. Kop op richting de volgende schaduwrijke tegenvaller. Hoop doet immers leven.’
Enkele fragmenten uit het gratis ebook over de Glamotiek, oftewel de keerzijde van het fluwelen moment:
“Dit in tegenstelling tot het versleten postmodernisme, als de wat achterhaalde decentrering van het (menselijke) ware en echte. Te vatten onder de noemer: zoveel mensen zoveel feiten. Verdomd veel dus.
Met als grootste dooddoener dat de waarheid cultureel bepaald zou zijn. Dat ging misschien op voor de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw, de bloeitijd van het postmodernisme, maar niet voor deze tijd van vervagende grenzen.“
“Voor wat betreft de claim van het postmodernisme aangaande de limieten van de wetenschappelijke kennis, de grens van geleerde onwetendheid, die zou wel eens ver opgeschoven kunnen worden met de komst van de quantumcomputer, werkend op zogenaamde qubits (de kleinst mogelijke rekeneenheid op atomair niveau).“
“Het nieuws als het nieuwe geloof gebracht door het televisiejournaal. In ontkerkelijkt Nederland een podium voor en van de wereld. Daar worden de werkzaamheden thuis graag even voor onderbroken dan wel opzij gezet. Op een tijdstip waarbij de avond bijna halverwege is.
Voor de uitvinding van de televisie had niemand daar een boodschap aan. Om plusminus acht uur was de avondmaaltijd beëindigd en las pa de krant onder de schemerlamp, terwijl ma een breiwerkje ter hand nam. Het bakbeest van een radio afgestemd op een hoorspel. De kinderen naar bed. Tegenwoordig tot middernacht swipend op het scherm van een smartphone, happend van een online bestelde maaltijd bij een bezorgingsdienst als UberEats.
Vader en moeder starend naar het flatscreen vol beweging en onrust. De pizza vindt ondertussen z’n weg naar beneden, terwijl het wereldse gebeuren zich in het hoofd nestelt, wachtend op het volgende aan onheil en misère. Een kras staaltje van zintuigelijke zekerheid.
Maar het kijken naar het journaal van acht uur gaat dieper, veel dieper dan de directe prikkeling van ogen en oren. Iets waar de Glamotiek een belangrijke rol in vervuld. Het gluren achter de schermen van het onschuldige, dagelijkse van het aan stukken gescheurde fluweel van sleur en gewoonte.
Op de wenken bediend door de (visuele) journalistiek, zuchtend onder de rampen, zijn de omroepers de verkondigers van de eigen bestaansgrond geworden. De lamgeslagen kijkmeute avond aan avond wachtend op het verlossende woord van een zieltogende planeet, over geleverd aan het precaire heden.
Het weerbericht een hostie, gevolgd door een korte herhaling van het vertoonde aan misstanden, opdat men het allemaal niet licht zal vergeten bij het kijken naar een ultra plus aangekondigde talentenjacht voor netvlies en schelp:
Want hij zal zijn gelijk een frisse boom,
In vetten grond geplant bij enen stroom,
Die op zijn tijd met vruchten is beladen,
En sierlijk pronkt met onverwelkte bladen;
Hij groeit zelfs op in ramp en tegenspoed;
Het gaat hem wel; ’t gelukt hem, wat hij doet.“
“Iedere avond om acht uur wordt het journaal, zoals gezegd, sinds korte mensenheugenis via de ether de huiskamer ingezonden. Het meest bekeken programma van de dag meestal. Tegenwoordig van de autocue voorgelezen door een keurig in het pak zittende Winfried Baijens of Rob Trip wanneer een ramp van nationale omvang zich aandient, zoals laatst bij de wateroverlast in Zuid-Limburg. Correctheid van presentatie en het op loopafstand plaats vindende onheil gaan dan op glamotische wijze een journalistieke dijkdoorbraak aan. De naar een verzetje snakkende kijker op de wenken bedienend. Het steeds breder gedragen verlangen naar onheil in de mens voedend en de toekomst veel ‘goeds’ beloofd.“
Ooit begonnen als bandparodist (het playbacken van aan elkaar gemonteerde geluidsfragmenten) had André van Duin landelijk veel succes met de naar hem genoemde show: De André van Duin-show. Volle zalen. Zelfs optredens in het walhalla van het vaderlandse artiestendom: het Carré. Een multitalent. Want niet alleen als grappenmaker, maar ook als zanger timmerde Van Duin aan de weg. Diverse door hem gezongen carnavalsliedjes bereikten de eerste plaats van de hitparade zoals Willempie over een jongen met een verstandelijke beperking:
‘Ik weet nog hoe dat ik geboren ben, ‘t is jaren t’rug
Dat was een hele toestand want ik was niet al te vlug
En toen ik eindelijk daar was kreeg m’n vader plots de hik
Hij dacht eerst aan een ongeluk, maar ‘t ongeluk was ik
In heel het land van stad tot stad weet ieder wie ik ben,
hoewel ik zelf van al die mensen bijna niemand ken
Maar als ze mij zien lopen in een straat of op een plein,
dan roepen ze “Hé Willempie!”, wat zou dat nou toch zijn?’
Afgezien van een de mens onmogelijke geboorte-ervaring, op glamotieke wijze het tragische leven van een geestelijk niet helemaal volwaardig iemand parodiërend. Wat er blijkbaar in gaat als zoete koek. Humor eigen. Niks grappiger dan het lachen om andermans falen. Vaak onschuldig zoals bij het zien uitglijden van iemand over een weggeworpen bananenschil. Dan is lachen een bevrijdende vorm van plaatsvervangend ongemak en schaamte.
Maar met Willempie is er meer aan de hand: de eeuwenoude traditie (Gesundes Volksempfinden) van het de draak steken met lichamelijk en geestelijk onvolwaardigen. Degenen die niet voldoen aan de minimumverwachtingen van het onderlinge menselijke verkeer (de lammen, blinden en doofstommen onder ons).
Bij Van Duin vindt dit humoristische scoren op glamotieke wijze het liefst plaats in het te kijk zetten van de licht geretardeerde medeburger, van mensen met een laag IQ. Waar voor een groot deel ook z’n publiek uit bestaat, alleen is dat IQ van z’n fans in de meeste gevallen net iets hoger dan dat van het door hem geparodieerd typetje. Niet echt veel, maar toch genoeg om zich ermee te kunnen vermaken.
Het flinterdunne verschil tussen onnozel en benozel. Succes gegarandeerd. Want niks lolliger dan het lachen om de stakker die ze met een beetje pech zelf hadden kunnen zijn. Willempie bijvoorbeeld.
Wat de getalenteerde komiek geen windeieren heeft gelegd. Integendeel. Het voor het voetlicht brengen van geestelijke tekortkomingen kan als een bijzonder profijtelijk gebeuren gezien worden, getuige het statige grachtenpand waar de heer Van Duin als een modern soort van regent z’n intrek heeft genomen.
Niet rijk geworden van de handel in smaakvolle specerijen, maar van het aan de man brengen van de meer smakeloze humor op radio en televisie. Het hol klinkende gelach om het leed van de ander als een nooit eindigende echo van de smartelijke geschiedenis der achterblijvers.
Sinds mensenheugenis op lachwekkende wijze de scheidslijn tussen het gezonde sterke en het ongezonde zwakke. Want dat is waar het hier om gaat: wel of niet de wereld aan kunnen! Het de spot ermee drijven als stiekeme uitlaatklep en excuus voor het falen van degenen die er geen genoeg van kunnen krijgen. Het van zich af lachen van de last van een saai en half of helemaal mislukt leven als benepen kleinburger.
“Maar ook op waarheid gebaseerde leugens zijn leugens; leugens die de waarheid misschien nog wel meer geweld aan doen dan een compleet uit de duim gezogen verzinsel. De realistische leugen om bestwil als bron van inkomsten met als bedrogen slachtoffer de kijker en vooral ook het authentieke personage dat op een misleidende manier wereldwijd te kijk wordt gezet. Het verdraaien van de werkelijkheid om nog geloofwaardiger over te komen. Als dat maar vaak genoeg gebeurd dan wordt de op een leugen gebaseerde waarheid een goudomrande rekwisiet voor het vergroten van drama. Glamotiek grenzend aan cynisme.“
“Wat betreft digitale kunst en de link naar de Glamotiek is de Amerikaanse kunstenaar Beeple (Michael Joseph Winkelmann) het vermelden meer dan waard. Op sommige van z’n werken, als onderdeel van z’n laptopproject First 5000 days, waarbij hij veertien jaar lang iedere dag een digitaal kunstwerkje het levenslicht liet zien, het geheel voor 169 miljoen dollar aan bitcoins geveild bij Christies, spat de Glamotiek de kijker tegemoet.
Bijvoorbeeld van de bovenstaande afbeelding waarop de rijkste man ter wereld, internetgoeroe Elon Musk, als naakte krachtpatser is afgebeeld zittend op het symbool van de cryptovaluta dogecoin: een sphinx-achtige hond omgeven door bergen gouden munten en bewonderend aangestaard door het toegestroomde publiek. Een beker met daarop NFE (Non Fungible Elon) gegrafeerd, triomfantelijk omhoog houdend.“
“De meest Glamotieke plaat uit de geschiedenis van de pop en rock is misschien wel The Velvet Underground and Nico. New Yorker Lou Reed en de Duitse zangeres Nico die de creatieve krachten bundelden en de wereld een in drugs, sex en eenzaamheid gedompeld album schonken, dit tegen een fluwelen achtergrond, conform de naam van de door Lou Reed en John Cale opgerichte band: The Velvet Underground.“
“De bezongen schaduwzijde van drugsgebruik (I am waiting for the Man), prostitutie, sadomasochisme en seksuele afwijkingen (Venus in furs). Uitzichtloze sleur en saaiheid van een in eenzaamheid gedompelde zondagochtend vol gemis aan lichamelijk contact voor het verzetten van de zinnen: Sunday morning. Maar vooral ook het melancholische All tomorrow parties. Een sinister liedje over toekomstige, de zinnen verzettende feesten en partijen. Het leven als macaber entertainment bedrijf.“
“Ouder, oud, oudst. Vergrijzing als de Glamotiek van het gezonde aan lichaam. Conform het gezegde: iedereen wil het zijn, maar niemand wil het worden. Oud als de vloek van het overgeleverd zijn aan de rigoreuze werking op botten en spieren van het vergankelijke aan tijd. Van leeftijd een bron van chagrijn en misverstand makend. Zeg tegen een twintigjarige dat ie wel veertig lijkt en hij zal je boos aan kijken. Zeg tegen een zestigjarige dat ie er uitziet als veertig en men zal een tevreden glimlach zien verschijnen op het gelaat.“
“De misschien wel meest pregnante wijze waarop het verlangen naar jeugd zich uit is in de cosmetische geneeskunde, de plastisch chirurgie, en dan vooral bij het ‘verjongen’ van het gezicht. Meest vrouwen, maar soms ook ijdele mannen die het gelaat een jeugdiger aanzien willen geven met behulp van een botoxbehandeling.“
“Behalve uiterlijke schoonheid is er tegenwoordig ook veel te doen over de innerlijke variant. Hoe correct kan iemand zijn? Met andere woorden het aan de kaak stellen van de meer duistere kant van een menselijk karakter in alle mogelijke schakeringen, ook op raciaal gebied. Iets waar het woke-gebeuren uit is voortgekomen in de vorm van bewustwording van onderdrukking op grond van de kleur of sekse die iemand heeft. Waar de commercie handig op inspeelt.”
“Bijvoorbeeld het omstreden spotje van PepsiCo uit 2017 waarin glamourgirl en fotomodel Kendall Jenner (dochter van Kris Jenner bekend van Keeping up with the Kardashians, de reality-serie over een nogal poenerige showbiz familie in L.A.) figureert als dikbetaalde demonstrant. Dat heeft ze wel van moederlief geleerd: het bestaan bij de gratie van luxe schijn, uiteraard omgeven met de nodige juridische zekerheden voor het geval dat.“
“Kan het slechte in de mens op meer glamotische wijze dan tot nu toe het geval is naar boven komen als gewetensvolle opstuwing? Dus als z’n eigen fraaie tegendeel. Iets waarmee het duistere rijk aan menselijke drijfveren wordt betreden, waar affecten de scepter zwaaien, samengebundeld tot niets en niemand ontziende driften en een agressief mens zichzelf misschien wel te lijf gaat bij het slaan of schoppen van een ander zoals tijdens het vieren van een vakantie op een fraai eiland in de Middellandse Zee.“
“Het wrange aan innerlijke ontsporing waar op een hoger plan nog veel meer oorlogszuchtige ellende uit voortkomt in de strijd van het ene hersenapige ‘ik’ tegen het andere hersenapige ‘ik’, slechts gescheiden door het flinterdunne schot van toevallige uiterlijke en innerlijke ontmoetingen.“
“Waar de filosoof Friedrich Nietzsche over zei dat de wereld meer draaide op het kwade dan op het goede in de mens. En dat men daarom meer oog moest hebben voor de schoonheid van het slechte. Eigen liefde dus tot in het extreme. Glamotiek van de bovenste plank.“
“Helaas willen tot het menselijk bewustzijn wel meer zaken te laat of helemaal niet doordringen. Bijvoorbeeld het volstrekt irrationele van koningen en koninginnen. Hoe ver de historische wetenschap ook is gevorderd, ze krijgt het de meerderheid van de bevolking niet aan het verstand gepeuterd dat de middeleeuwen in de vorm van de overerfbare monarchie toch echt passé zijn. Niet dus. Wat koningshuizen tot een glamotisch instituut bij uitstek maakt.“
“Om terug te komen bij de literatuur: hoe zit het met het glamotische, het op luisterrijke wijze, met flink wat splendeur en bekoring, bedekken van de schaduwkant van een leven, in het werk van een schrijfster als Lucinda Riley? Dat barst ervan uit de voegen! Geen beter voorbeeld van Glamotiek.“
“Te beginnen bij de vormgeving: de voorkaft van haar boeken zijn bijna altijd voorzien van een mierzoet aandoende zuurstokkleurige afbeelding, glamour; meestal de oprijlaan of het half openstaande hek van een landgoed. Geflankeerd door een al dan niet besneeuwde spar. Weldadig aandoende, goed gesitueerde onschuld op het punt van omvallen.“
“Zelfs wanneer er een landschap is afgebeeld op de kaft, bijvoorbeeld in het deel Zon in De zeven zussen, is dit een nogal kitscherig, glamourachtig aandoend geheel wachtend op het ontluisterende tegendeel.“
“Wijze: ‘Ja van niets naar iets. Precies zoals u het zegt, vadertje. Geen speld tussen te krijgen. Het staat zelfs in de Bijbel: ‘In den beginnen was er niets.’ Zelfs de aarde moest blijkbaar ooit geboren worden. En zal ooit een keer sterven. Net als wij mensen. Laten we het daar eens over hebben samen, over het tegenovergestelde van de geboorte: het einde van het leven, maar dan op meer gewelddadige wijze. Wat ik graag zou willen weten van u is of het verkeerd is om iemand naar het leven te staan? Te vermoorden? Om maar eens een open deur in te trappen.’
Vader: ‘Ja zeker als wat. Moorden is het meest verkeerde dat er bestaat. Dat weet iedereen. U zegt het zelf al: een open deur intrappen.’
Wijze: ‘Stel nu dat ik een gezond iemand een slaapdrankje laat drinken, vast bindt op een stoel en een spuitje geef waardoor hij binnen nu en een x aantal jaren komt te overlijden. Wat ik ‘m ook nog eens bij het ontwaken in het oor fluister. Is dat dan ook een verwerpelijke daad?’
Vader: ‘Gezond of niet, wanneer iemand er niet om vraagt is dat natuurlijk gewoon een moord op termijn. Een gedrogeerd iemand nog wel. Slechter kan niet. Zelfs als iemand er wel om vraagt is het mijns inziens zeer verwerpelijk. Ik ben nu eenmaal tegen hulp bij zelfdoding. Wie weet hoe men er de volgende dag over denkt? Slaap er nog eens een nachtje over zou ik zeggen. Maar helemaal wanneer er van vrije wil geen sprake is bij het toedienen van een dodelijke injectie op termijn en iemand binnen een x aantal jaren komt te overlijden, zoals u zegt. Alleen al de onzekerheid die het met zich meebrengt: haal ik de volgende dag wel? Of de week, een maand? Hoe snel is een jaar niet om? U als wijze man vraagt wel erg naar de bekende weg.’“
Selexyzebooks
