Ebook als elektronische uitgave meer dan alleen een aanvulling op het aloude boek van papier.
Romans
Op de een of andere manier prikkelde een leeg vel de menselijke fantasie tot het bedenken van verzinsels. Wat in de negentiende eeuw een kunst op zich werd: het schrijven van romans. Iets dat volgens sommige doemdenkers met de komst van het ebook z’n langste leestijd heeft gehad. Maar in plaats van te verdwijnen is het boek, de roman, aan een grondige gedaanteverwisseling bezig.
Wat misschien wel tijd was ook omdat het anders een museumstuk was geworden: een kaft met bladzijden dat door gebrek aan vernieuwing ten onder was gegaan, zoals wel meer dingen ten onder zijn gegaan in de geschiedenis van de mensheid. Men kan daarom ook stellen dat dankzij de digitalisering het aloude boek een nieuwe kans krijgt die het maar beter met beide handen kan grijpen.
Het ebook kan wel eens de redding zijn van het lezen in plaats van de ondergang. Dat kleine digitale wonderkindje is nog maar net uit de couveuse na een wat moeizaam verlopen bevalling. Hoe zal het zich verder gaan ontwikkelen? Hoe ziet het kleine lieve elektronische boekje er over een aantal jaren uit wanneer het een flinke puber is met dito gedragingen. Misschien is het dan wel uitgegroeid tot een soort forum van lezers die elkaar via de gedrukte tekst ontmoeten. Misschien zelfs de hun voorgeschotelde tekst aanvullen, net als bij Wiki. Onder goedkeuring van de schrijver en de uitgever, die het verhaal een heel andere kant zien opgaan dan ze zelf in gedachten hadden.
Mogelijk ontstaat er uit een oer-manuscript tientallen anderen bij evenzoveel gelegenheidsauteurs. Dat maakt het online zijn van een paar honderd miljoen lezers allemaal mogelijk. Het co-auteurschap kan dan wel eens een belangrijk element worden in het ontstaan van een nieuwe bestseller of meesterwerk waarmee het boek van de toekomst een totaal ander is dan nu.
Helemaal wanneer er nog visuele aanvullingen bij het verhaal gevoegd kunnen worden, bewegende beelden, omdat de opslag aan megabytes via de cloud straks onbeperkt is. Een reader wordt dan meer een tablet met uitgebreide creatieve mogelijkheden. Niet alleen voor het geschreven elektronische woord, maar ook voor de nodige visuele bijdragen. Verhalen zullen zich dan veel meer in de directe werkelijkheid gaan afspelen met personages die zich door de lezer laten mee vormen in hun doen en laten.
Het meeschrijvende kijk-lezen kan wel eens een grote toekomst hebben. De schrijver als aangever en de lezer als vulling van het verhaal. Wie wil er niet mee schrijven aan een boek van Dan Brown? Een hele eer wanneer iemand als co-auteur wordt vermeld op de eerste pagina. Een andere mogelijkheid is het leveren van commentaar bij een geschreven tekst, net als bij een op een blog verschenen bericht. De forum-mogelijkheden van een e-book zijn bijna onbeperkt.
Waarom niet de mogelijkheid van direct reageren bij een verhaal in een e-book. Dat zijn toch ook een soort berichten die vaak om een reactie roepen, een reactie die dan met andere lezers gedeeld kan worden. Wat de dynamiek van het literaire proces alleen maar ten goede komt. Vooral wanneer de auteur ook nog eens reageert op kritiek of andere opmerkingen betreffende z’n verhaal.
Het directe contact met iemand die een verhaal leest: de droom van iedere auteur of misschien ook wel een beetje de nachtmerrie. Terwijl het boek van de toekomst waarschijnlijk niet zonder zal kunnen: des te meer medeauteurs des te hoger de oplage, of downloadcijfers. De digitale technologie die lange tijd als de slippendrager voor het gedrukte boek gold kan wel eens de wakker kussende prins van Doornroosje zijn.
Historisch gezien waren boeken altijd voorbehouden aan een elite van lezers, meestal de wat hoger opgeleiden die na het verlaten van de middelbare school herhaaldelijk een boekhandel bezochten voor het kopen van een Mulisch, Hermans, Wolkers of Reve. Plus een literair stapje zijwaarts naar een plotseling ontdekt talent op schrijfgebied piramidevormig uitgestald in de etalage. Een trend die heeft plaatsgemaakt voor onlineshopping en het enige echte kind van de rekening de boekhandelaar is. Die kunnen niet op tegen een virtuele moloch als Amazon continu bezig met het vinden van lezers via tal van speciale aanbiedingen.
Het ebook is haar opmars nog maar net begonnen. Een opmars waarbij ze als een kameleon wel eens flink van uiterlijk kan veranderen van een digitaal leesboek naar een digitaal interactie-boek. Feit is dat het aantal aangevraagde ISBN-nummers een veelvoud is dan die van voor het elektronische tijdperk van computer en televisie. Cijfers die erop duiden dat het lezen eerder zal toe- dan afnemen. Alleen de overdracht zal veranderen. Iets dat dus een klein decennium gaande is en dat met de komst van de smartphones en tablets in een stroomversnelling raakt, waarbij het ebook wel eens de informatiedrager van de toekomst kan worden.
Want ook op het world wide web is inhoud nog steeds koning (Content is king). Iets dat nu eenmaal een intrinsieke eigenschap van een boek is. Goed of slecht, er is sprake van inhoud. Die inhoud kan door de veel directere betrokkenheid van het lezend publiek alleen maar beter en relevanter worden. De nieuwe Avonden kan wel eens een woedende reactie zijn van een lezer op een slecht geformuleerd epistel, met de mogelijkheid van correctie dan wel aanvulling, voor wie zich daartoe geroepen voelt op de reader van morgen. De digitale reis die nog maar net begonnen is voor het geschreven woord zal nog vele verrassende wendingen kennen en heeft nog lang niet haar eindpunt bereikt. Zolang mensen kunnen kijken zullen ze blijven lezen, in welke vorm dan ook.
