DE PEST VAN ALBERT CAUMUS ALS VINGERWIJZING NAAR HET HEDEN
Ook de lezer van een boek of ebook heeft in deze duistere tijden behoefte aan houvast. Vandaar waarschijnlijk een tamelijk onverwachte nieuwkomer hoog in de top 10 van de literatuur, de grote literatuur wel te verstaan: De pest geschreven door Albert Camus.
Als er een boek, een ebook, is dat het dichtst de actualiteit benaderd dan dit meesterwerk wel van de Franse pessimist uit de jaren 50. In zijn tijd minstens zo belangrijk als tegenwoordig de andere gekwelde scribent uit hetzelfde bevallige taalgebied: de Franse schrijver Michel Houellebecq.
Bekijk ook:
Leeswijzer romans voor smartphone of tablet
Waar Albert Camus aan het begin van de generatie ’68 staat, het op postmoderne wijze in twijfel trekken van de betekenis van het menselijk leven, daar tekent Michel Houellebecq in z’n boeken het echec van op. Beiden ook chroniqueurs van de hachelijke broosheid van het menselijk bestaan.
De dans macabre ons stervelingen van nature gegeven. Al willen ze bij de AVROTROS graag anders doen geloven, de ware mol is toch echt magere Hein. Altijd op loopafstand aanwezig, maar toch telkens in weer nieuwe gedaanten opduikend. Hoewel daar ook een zeker patroon in zit.
Want om bij Camus te blijven en z’n roman De pest, ondanks eeuwen van medische vooruitgang slaat er toch weer een nieuw soort pest toe. U raadt het al: Corona. Met dit verschil dat het virus door de enorme mobiliteit van de moderne mens binnen een paar weken de hele wereld in een wurgende greep heeft weten te krijgen.
Wat begon op een Chinese markt voor levende have is een ramp van ongekende omvang geworden. En het de vraag is of de planeet en de dunne laag beschaafde activiteit erop, ooit nog hetzelfde zal zijn. Een wereld uit het lood vindt niet zomaar zonder de nodige pijnlijke ingrijpen weer het evenwicht.
Nauwelijks te vatten dat een eerste, viraal gezien, fout niesje, ergens rond de jaarwisseling, ver weg in China een wereldwijde tsunami aan ziekte en dood heeft veroorzaakt. Geen Grote Sprong voorwaarts, om met de rode Roerganger Mao te spreken, maar een enorme Stap Achteruit, waarvan de gevolgen op sociaaleconomisch gebied nauwelijks te overzien zijn.
Hoe gingen ze met dit soort diep in het dagelijks leven ingrijpende gebeurtenissen in vroeger tijden om? Wie dat wil weten doet er inderdaad goed aan het ebook De pest op z’n reader te zetten en pas weer op het uit-knopje te drukken wanneer de laatste bladzijde is gelezen.
Bekijk ook:
Sony reader (PRS-T2): Ik en mijn reader
De pest speelt zich af in de Algerijnse stad Oran in 1940, niet in de Middeleeuwen dus, zoals de titel doet vermoeden, maar de gevolgen zullen niet veel anders geweest zijn. De mens uit de twintigste eeuw geconfronteerd met een ziekte dat ooit half Europa slachtofferde (lichamen bedekt met de meest afschuwelijke zweren die zwart kleurden en waar je als geschrokken toeschouwer niet veel anders kon doen dan te bidden dat het jou niet zou treffen). Tientallen miljoenen doden voor de plaag was uitgewoed en niemand er meer door besmet kon raken (de door Mark Rutte nagestreefde immuniteit).
Behalve dan in Oran. Albert Camus beschrijft in z’n boek uit 1947 hoe de ziekte, zomaar vanuit het niets opgedoken, een steeds vastere grip krijgt op de stad. Die wordt op een gegeven moment van de buitenwereld afgesloten. Middels een aantal hoofdpersonen, bijvoorbeeld de arts dokter Berhard Rieux, beschrijft Camus de menselijke reacties op het almaar voortschrijdend onheil. Waar weinig meer aan te doen is door Rieux dan de builen van z’n patiënten open te snijden.
De stank en de uit de wonden spuitende etter beeldend beschreven door Camus. Dag en nacht zet de dokter zich in voor de zieken. Pas aan het eind van het verhaal blijkt overigens dat hij, dokter Rieux, ook de verteller is. Wat hij te zeggen heeft is soms e beklemmend om te lezen.
Bekijk ook:
Fokke Obbema’s ebook: De zin van het leven
Te meer omdat de overeenkomst met wat heden ten dage plaats vindt aan ziekmakend onheil wel erg groot is. Bijna of Camus het boek voor ons, tot voor kort in relatieve luxe en weelde badende wereldburgers, geschreven heeft. Terwijl Camus in feite, zoals hij later zelf beweerde, een kritiek op het fascisme wilde schrijven dat kort daarvoor de hele wereld in chaos en oorlog had ondergedompeld. De gelijkenissen met de huidige pandemische gebeurtenissen zijn er niet minder om.
Ook een soort oorlog, net als de pest in het boek. Niet zonder het nodige lijden en opofferingen te doorstaan. Dezelfde dilemma’s als nu. Aanvankelijk is er sprake van onverschilligheid bij de bewoners van de getroffen kustplaats. Dan treedt er een fase in van ontkenning, gevolgd door een wanhopige bestrijding van de ziekte, gepaard gaand met berusting in het onvermijdelijke. Op een zeker moment vindt er ook een lockdown plaats in Oran en de stad hermetisch van de buitenwereld wordt afgesloten.
De vrouw van Rieux verblijft al een jaar in een sanatorium, ver weg in de bergen, honderden kilometers van Oran. Ondertussen wordt er wanhopig gezocht naar een vaccin. Zijn er de gebruikelijke meningsverschillen over de aanpak, terwijl de lijst met doden bijna geen eind kent. Uiteindelijk wordt de ziekte overwonnen en herneemt het leven zich in Oran. Net als ooit het leven zich nu zal hernemen na het uitwoeden van de huidige epidemie.
Alleen is het de vraag tegen welke prijs dit zal gebeuren en wie die prijs zal betalen. Ook daar verschillen de meningen over. Allemaal te lezen in het ebook De pest van Albert Camus, te koop bij o.a. Libris.
Selexyzebooks
