De chatbot een geducht wapen in de strijd om de gunst van de lezer van het ebook
Er is tegenwoordig veel te doen over het toepassen van kunstmatige intelligentie (Artifficial Intelligence) op tal van terreinen. Iets waar Selexyzebooks op bescheiden wijze aan mee doet met een eigen chatbot: onze Kiki. Opgezet in samenwerking met het chatbot programma Watson van IBM. De gratis versie. Het is maar dat men het weet. Daarnaast is er via hetzelfde programma een ebook kennistest te doen: ‘Test uw kennis van ebooks.’
Deep learning
Uiteraard zijn er op het gebied van de kunstmatige intelligentie veel meer mogelijkheden dan een simpele chatbot. Bijna onuitputtelijk. Met name wat betreft de serviceverlening door bedrijven groot en klein, banken en restaurants. Wie heeft er niet eens gebeld en kreeg toen een niet echt menselijk klinkende stem aan de lijn die je door het menu heen loodste? Om uiteindelijk na het op bevel indrukken van een aantal toetsen uit te komen bij een medewerker voor het stellen van een vraag. Waarna men al dan niet de gewenste info kreeg.
De ontwikkeling op dit terrein gaan zo snel dat binnen onafzienbare tijd er helemaal geen mens van vlees en bloed meer nodig is voor het iemand te woord te staan. Bij Google zijn ze al zover dat ze stemmen kunnen produceren die niet meer van echt te onderscheiden zijn. En dat in dialoogvorm. Gebaseerd op het zogenaamde ‘deep learning’. Oftewel al doende, pratende, leert het systeem zichzelf de spreektaal. Wat alles te maken heeft met wiskundige algoritmes die dus ook op spraakgebied worden toegepast, waarbij het niet uitmaakt welke taal men spreekt. Hindi of Nederlands. Precies dezelfde achterliggende nullen en eentjes.
Rede
Het vervagen van taalkundige grenzen. De chatbot als multiuniverseel wezen. Met tal van implicaties op praktisch en filosofisch (ethiek) gebied. De mens dat zich nu eenmaal graag voor het lapje houdt of laat houden.
Nu is Selexyzebooks een site, zoals de naam al zegt, over ebooks en readers, de apparaten waarop ebooks gelezen worden. Wat heeft het bovengenoemde aan technologische ontwikkelingen hiermee te maken? zal de lezer van dit artikel zich terecht afvragen. Waarbij het antwoord in de vraag besloten is. Want is een ebook en een reader ook niet een technologisch hoogstandje van jewelste? Goed men is er aan gewend, net als het rijden in een auto, wat in de zeer nabije toekomst overigens ook overgelaten kan worden aan de kunstmatige intelligentie. Het vale steeds vaker over ons schijnende licht der onnatuurlijke rede.
Windmolenpark
Het stuur dus uit handen geven aan een algoritme afkomstig van een de wereld regulerende cloud. Net als straks het lezen van een boek. Want ook op het gebied van tekst en het tot zich nemen ervan staan de ontwikkelingen bepaald niet stil. Neem nu het produceren van dezelfde tekst. Een typisch menselijke bezigheid zal men zeggen. Inderdaad tot voor kort. Want het is niet ondenkbaar, om met de taalfilosoof Wittgenstein te spreken, ik bedoel: ‘ondenkbaar?’ dat een te lezen tekst straks is geformuleerd door een chatbot in de cloud. Gewoon ergens een server in de door cabaretier Lubach verfoeide parken.
Waar inderdaad weinig verhevens aan is te vinden voor de meer kritische geesten onder ons. Helemaal niet door het zich ernaast bevindende windmolenpark voor het leveren van de energie. De nodige miljarden aan subsidie vloeiend in de zakken van op geldbeluste buitenlandse investeerders (hedge funds). Een het volk in de toeslagenaffaire vijandige overheid dat garant staat voor een rendement van minimaal 15 procent aan continue draaiende wieken voor boer en geldwolf. Die ze liever niet van hun terrein weren zoals de biologische in Nederland opgedoken variant van de wilde hond. ‘De zon komt op, de zon gaat onder. Langzaam telt de oude boer zijn kloten.’ (Cees Budingh).
Alan Turing
Profijt als de troebele smeerolie nodig voor het in gang zetten van mogelijk ook positieve ontwikkelingen. Om bij het onze te blijven: teksten zullen in toenemende mate kunstmatig gefabriceerd gaan worden en dan wel zodanig dat het net lijkt of iemand ze geschreven heeft. De chatbot als auteur en journalist? Wat al volop gaande is.
Zo was er laatst in het gerenommeerde Engelse dagblad The Guardian een essay te lezen geschreven door een robot. Geen abonnee die het verschil zag. Nergens in het uitgebreide verslag een al te kunstmatige vorm van formuleren. En dat met een best wel moeilijk te noemen onderwerp als testcase. Namelijk de toepassing van kunstmatige intelligentie in de wereld van vandaag. Waarmee aan de ooit door de wiskundige Alan Turing gestelde eis ruimschoots voldaan werd door het foutloos formulerende apparaat. Namelijk dat een machine kan converseren met een lezer, of is het zich presenteren? zonder als kunstmatige entiteit door de mand te vallen.
Publishing on demand
Een proeve van kunnen waar het stuk in The Guardian dus met vlag en wimpel voor slaagde. Een zelflerende chatbot als auteur. Iets waar we maar beter aan kunnen wennen als liefhebber van het geschreven woord. Maar wat betekent dat ‘wennen’ voor bijvoorbeeld schrijvers en uitgevers. De uitgeefwereld die door de komst van het publishing on demand al behoorlijk op z’n kop is gezet. De toenemende ontlezing als negatief bijeffect van de komst van de smartphone en de rest aan digitaal consumentisme even daargelaten. Ooit zullen de ogen weer op zoek gaan naar letters in plaats van beeld alleen.
Wat krijgen die ogen dan te zien en de oren te horen? Want ook spraak is deel gaan uitmaken van het digitale boek. Met andere woorden: hoe gaat het lezen en luisteren van de toekomst er uitzien? Een ding is zeker: het ebook en de reader zullen niet meer weg te denken zijn als medium voor zowel geschreven als gesproken tekst. Sterker er zal een behoorlijke omwenteling gaan plaats vinden in het digitale lees- en luistergebeuren. Het eerste door een robot geschreven boek, fictie dan wel non-fictie, zal binnen een paar jaar een feit zijn. Wat een heleboel auteursrechtelijk geharrewar met zich zal brengen. Is een machine wel een entiteit met auteursrechten (copyright) om maar een juridisch obstakel te noemen? Harry Mulisch of Gerard Reve als schrijvende robot weer tot leven gewekt? Voor sommigen een schrikbeeld voor anderen een verademing.
Interactieve chatbot
Maar geschreven door een mens of een machine zal het ebook hoe dan ook een behoorlijke gedaanteverwisseling ondergaan. Bijvoorbeeld door de manier waarop de lezer de inhoud tot zich gaat nemen van een tekst. ‘Interactiviteit’ zal het toverwoord zijn. De toetsteen misschien wel voor het worden van een bestseller.
Wat bedoel ik met ‘interactiviteit’? Taalkundig het bijvoeglijk naamwoord van ‘interactie’. Waarvan Newton zei ‘actie = reactie’. Inderdaad de reactie van de chatbot op de actie van de lezer, vice versa. Het totaal gevangen onder de noemer van ‘interactie’. Wat voor (inter)actie? Niet de passieve (inter)actie van het tot zich nemen van de te lezen tekst. Dat gebeurt al duizenden jaren. Toen in het oude Griekenland voor het eerst een gesproken tekst werd opgeschreven. Bijvoorbeeld door iemand als Plato die z’n filosofische inzichten aan het papyrus toevertrouwde. En daarmee een intellectuele omwenteling in gang zette die tot op de dag van vandaag doorwerkt. Zij het in veranderde vorm.
Chatbot tegen de ontlezing
Maar lezen blijft lezen of het nu elektronisch gebeurt of niet. Alleen dan wel ‘interactief’. Dat wil zeggen dat de lezer in communicatie treedt met het ebook. Denk daar niet te licht over. De chatbot toegepast in het elektronische leesgebeuren. Met de komst van het kleurenscherm een extra dimensie gevend aan het verhaal en de achtergrond van dit verhaal. De lezer die zelf schrijver gaat worden. Niet zozeer door tekst toe te voegen, maar er een keuze uit te maken. Dit uiteraard in combinatie met geluid. Waarom straks wel het hele bedrijfsleven draaiend op AI en niet het creatieve culturele gebeuren?
Wordt het niet eens de hoogste tijd, om met bovengenoemde Mulisch te spreken, dat de uitgevers de koppen bij elkaar steken? De chatbot en z’n mogelijkheden op het gebied van ebooks eens goed onder de loep nemen voor de ontwikkelingen op technologisch gebied ze links en rechts inhalen en men het nakijken heeft? Definitief over de rand van de kloof der ontlezing worden geduwd of de kansen die er liggen grijpen?
Omarm de chatbot in plaats van het te zien als een digitale uitwas. Vergroot er de dynamiek mee als uitgever. Te denken valt hierbij op het terrein van de non-fictie het de lezer de mogelijkheid geven tot het verkrijgen van extra informatie betreffende een bepaald onderwerp. Waardoor de tekst op een geheel nieuwe manier benaderd zal moeten gaan worden.
De lezer meer keuzes geven via een aan de tekst toegevoegde chatbot. En dat op meerdere plekken tegelijk. Een extra motivatie voor het lezen van een ebook. Bijvoorbeeld een studieboek. Te denken valt aan het afnemen van een test voor het peilen van het begrepen hebben van de leerstof door een student. Iets dat met een papieren boek veel moeilijker is, zo niet onmogelijk. Weliswaar kan ook daar kennis getest worden aan het eind van een hoofdstuk. Maar wie bepaalt of de antwoorden juist zijn? Een daar op geprogrammeerde chatbot heeft er weinig moeite mee. Het zelflerende als principe een stap dichterbij.
Software voor de chatbot
Wat uiteraard ook geldt voor fictie. Hoewel op een andere manier. Bijvoorbeeld een hoofdpersoon een stem laten krijgen waarmee men op willekeurige gedeeltes in de tekst kan converseren (text to speech). Het zal extra kosten met zich meebrengen. Maar voor het tot de verbeelding van de lezer sprekende interactieve ebook kan best een wat hogere vergoeding gevraagd worden. Niet direct bij het kopen online. Mogelijk dat tijdens het interactieve lezen via de wifi verbinding op een reader een bedragje overgeboekt kan worden voor het krijgen van bepaalde extra mogelijkheden. Zaken die zeker de moeite van het onderzoeken waard zijn.
Wat betreft de software: een programma eenmaal voltooid kan oneindig vaak gebruikt worden. Voor het schrijven ervan is vast wel subsidie aan te vragen via een of ander technologisch vernieuwingsfonds. Veel politieke partijen hebben AI en de daarmee samenhangende technologische vernieuwing hoog in het vaandel staan. Maak daar dus gebruik van als ondernemer op het gebied van het uitgeven. Het zal de jeugd die zich massaal heeft afgewend van het papieren lezen misschien weer terug naar een tekst krijgen. Waarbij ‘interactie’ wel eens het sleutelwoord zal kunnen zijn.
Bioscoop
Zeker is dat de uitgever van de toekomst niet meer deze van nu is. Want ook in de uitgeverij is de wereld van de technologie, beheerst door kunstmatige intelligentie en chatbot, niet buiten de deur te houden. If you can’t beat them join them. Op tal van andere terreinen zijn daar voorbeelden van te geven, bijvoorbeeld de teloorgang van de bioscoop met de komst van de televisie. Tot diezelfde bioscoop de technologie omarmde en de bezoeker een ervaring bood niet te vergelijken met die van de televisie. De zalen zaten toen weer vol.
Daar moeten de creatievelingen van uitgevers ook best toe in staat zijn. Kortom maak van Nederland de mainport van het interactieve ebook. Tip: Volg eens een cursus over chatbots en de digitalisering. Of raadpleeg YouTube. Dat is tegenwoordig niet alleen zingen en springen. Er worden complete leergangen gratis aangeboden. De hinderlijke reclames maar op de koop toe nemen.
Kortom verken de mogelijkheden van de chatbot voor het ebook en doe er het nationale voordeel mee. De lezer en luisteraar van de toekomst zal jullie er dankbaar voor zijn.
Selexyzebooks
